Lussen in het wegdek, meetkastjes naar en boven het rode asfalt en het gebruik van verschillende sensoren vertellen ons wanneer het druk is op het fietspad, hoe snel we fietsen en welke fietsroutes het meeste gebruikt worden. Deze gegevens kunnen uitermate nuttig zijn voor het beantwoorden van vraagstukken over doorstroming en verkeersveiligheid, maar maakt het verzamelen van al die data ons niet ook kwetsbaar?
Wie is het?
Moeten we ook weten wíe er op die fiets zit? Is anonieme data wel echt anoniem – of kunnen we uit de beschikbare data wel degelijk achterhalen wie er op elke zaterdagochtend met volle fietstassen terug fietst van de markt naar huis? Als we weten welke mensen er fietsen, wordt ons beleid dan beter? Wordt de wereld daar veiliger van?
Reden te over om die vraag positief te beantwoorden. Als je weet wie er op de fiets zit – en wie de fiets links laat liggen - kun je gericht beleid maken om fietsen te stimuleren en gedrag te beïnvloeden. Verzekeraars zouden ook aan kunnen haken en gezond gedrag kunnen belonen. Fiets je honderd kilometer per week en draag je een helm? Korting! Maar dan moeten we wél het gedrag van de fietsende verzekerde kunnen controleren.
Big brother op de fiets
‘Big Brother’ komt hier al snel om de hoek kijken. Daarom is het belangrijk om je af te vragen of het wel echt nodig is om te weten wie er op de fiets zit. Moeten we daar eigenlijk wel apps voor ontwikkelen? Anouk Vos is een echte expert uit de cybersecurity, met al meer dan vijftien jaar aan ervaring op haar C.V. Zij stelt dat we al heel veel weten, bijvoorbeeld uit de data die we uit onze telefoons al prijsgeven. Daarnaast moet je je afvragen óf je echt álles moet weten. “Dat iets kan wil niet zeggen dat het moet”. Vos laat voorbeelden zien uit andere sectoren. Fietsen mag dan onontgonnen gebied zijn; bij auto’s en vrachtwagens is altijd al veel aandacht geweest voor het verzamelen van data, om te weten wat bestuurders doen, wat de auto zelf doet én om zelfrijdend te worden.
Daarbij is veiligheid ook een ding: je hoeft een auto niet te hacken om hem op het verkeerde been te zetten; een rolletje ducktape en wat strepen op een verkeersbord kunnen genoeg zijn om verwarring te stichten.
Kan het stuk?
Wat willen we weten, en waarom? Vos heeft zich gespecialiseerd in het denken als een hacker. Ze benadert dataverzameling steevast met de vraag ‘hoe maak je het stuk?’. Dat zouden wij ook moeten doen. Zodat we weten waar de valkuilen liggen.
